Zakres działania Komitetu Naukoznawstwa PAN

Działania Komitetu Naukoznawstwa PAN wynikają z dynamicznego rozwoju  naukoznawstwa jako dyscypliny na świecie oraz ze znaczenia transdyscyplinarnych badań nad nauką dla rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju. “Nauka o nauce” oferuje poznanie kompleksowej dynamiki wiedzy naukowej, jej społecznych i instytucjonalnych uwarunkowań, działania ekosystemów transferu wiedzy,  interakcji w nauce w różnych skalach geograficznych i czasowych, zapewnia zrozumienie egzo- i endogenicznych czynników kreatywności, mechanizmów odkryć naukowych, i w efekcie służy opracowaniu narzędzi i polityk, które zwiększają potencjał naukowy i jego oddziaływanie na procesy rozwojowe w różnych wymiarach przestrzennych. Dzięki głębszemu zrozumieniu czynników, które stymulują rozwój nauki, można skuteczniej rozwiązywać problemy środowiskowe, technologiczne i społeczne. 

Obecne uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne funkcjonowania nauki stwarzają szczególne wyzwania przed Komitetem Naukoznawstwa i określają jego cele na kadencję 2023-26. Otoczenie zewnętrzne funkcjonowania systemu nauki, szkolnictwa wyższego i ekosystemu innowacji podlega zmianom związanym z rozwojem technologicznym, w tym digitalizacją, wirtualizacją i zastosowaniami sztucznej inteligencji, a także wzrostem niepewności funkcjonowania systemu nauki związanym z zagrożeniami epidemiologicznymi, kryzysem gospodarczym i konsekwencjami konfliktów zbrojnych w wymiarze finansowym, migracyjnym i kierunków badań. Z kolei uwarunkowania wewnętrzne funkcjonowania nauki wynikają między innymi z ewolucji roli uniwersytetów i zadań naukowca, konsekwencji reform systemu nauki, w tym ewaluacji osiągnięć naukowych i oceny wydawnictw, spotęgowania i przekształcania form współpracy naukowej, wzrostu interdyscyplinarności i intersektorowości tworzenia wiedzy, wielowymiarowej konkurencji o ograniczone środki finansowe oraz nowych standardów prowadzenia badań naukowych opartych na koncepcjach otwartej nauki, zarządzania danymi, transparentności i replikowalności badań.

Zgodnie z Załącznikiem do uchwały Nr 64/2023 Prezydium Polskiej Akademii Nauk z dnia 14.11.23 r. do zadań KN PAN w szczególności należy rozważenie problemów dotyczących:

1. prawidłowości i mechanizmów funkcjonowania systemu nauki i szkolnictwa wyższego w obliczu zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych,
2. funkcjonowania otwartej nauki: wdrażanie zasad i standardów, oddziaływanie na polski system nauki, nauka obywatelska,
3. miejsca nauki, jej produktów i instytucji naukowych w procesie ewolucji czynników rozwoju społeczno-ekonomicznego,
4. metodologicznych aspektów oceny parametrycznej (zwłaszcza oceny czasopism),
5. instytucjonalizacji współczesnego życia naukowego i działania na rzecz podnoszenia standardów etycznych w Polsce – skutki dla kondycji nauki.