Komitet Naukoznawstwa objął patronat nad XIII Zjazdem Polskiego Towarzystwa Kognitywistycznego, odbywającego się w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu w dniach 23-25 września 2021. Ze względu na sytuację pandemiczną tegoroczny Zjazd zaplanowany został w formie zdalnej.
Komitet Naukoznawstwa jest również współorganizatorem dyskusji panelowej w pierwszym dniu obrad zjazdowych 23. września (czwartek) godz. 15.15-16.15.
Temat panelu „Kognitywistyka. Od jej początków w strukturach akademickich do przyszłości w strukturach społecznych” wpisuje się w ogólną tematykę Zjazdu „Kognitywistyka: od jej początków ku przyszłości”.
Początki kognitywistyki w strukturach akademickich w Polsce datują się od połowy lat 90., kiedy to zaczęto dostrzegać potrzebę integracji badań naukowych w dziedzinie poznania i komunikacji (w interakcji „człowiek-komputer”), Zaczęto wówczas tworzyć odpowiednie platformy do dyskusji i pracy zespołowej. Prowadzone w tym kierunku działania doprowadziły z czasem do powstania Polskiego Towarzystwa Kognitwistycznego (PTK). Zebranie założycielskie z udziałem 64 uczestników z różnych krajowych ośrodków edukacyjnych (głównie akademickich) odbyło się 15. maja 2001 r. w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu podczas II. krajowej konferencji z cyklu „Technologie informacyjne w zmieniającej się edukacji”, organizowanej przez Zakład Technologii Nauczania Instytutu Pedagogiki UMK. Kierownikiem Zakładu i przewodniczącym Rady Programowej konferencji był prof. Bronisław Siemieniecki, a tematem przewodnim konferencji - „Rola i miejsce technologii informacyjnej w okresie reform edukacyjnych w Polsce”. Formalna rejestracja Polskiego Towarzystwa Kognitywistycznego w Krajowym Rejestrze Sądowym nastąpiła 2. października 2002 roku. Komitet założycielski tworzyli profesorowie UMK: Włodzisław Duch (fizyk), Bronisław Siemieniecki (pedagog) i Urszula Żegleń (filozof). Za zgodą władz uczelni Polskie Towarzystwo Kognitywistyczne znalazło swoją oficjalną siedzibę w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, gdzie prężnie działał już skupiony wokół inicjatora tych badań, prof. Jerzego Perzanowskiego z Katedry Logiki stosunkowo duży zespół naukowców prowadzących w swoich dziedzinach badania o profilu kognitywnym.
20 lat po tamtej konferencji obecny XIII Zjazd odbywa się w okresie jeszcze większych reform edukacyjnych w Polsce. Podczas obrad konferencyjnych w 2001 r. wypracowano pewne postulaty, które zostały przekazane do ówczesnego Ministerstwa Edukacji Narodowej i część z nich została przyjęta i zrealizowana przez działającą w ramach Ministerstwa Radę ds. Edukacji Informatycznej. 20 lat temu jednym z głównych celów powołania Towarzystwa było wypracowanie założeń i mechanizmów wdrażania dorobku kognitywistycznego do praktyki edukacyjnej. Dyskusja panelowa ma na celu konfrontacje tego wyznaczonego wówczas kierunku ze stanem obecnym, jak i dostrzeżenie nowych wyzwań, a te zdają się sytuować w strukturach społecznych. Podobnie jak 20 lat temu chcielibyśmy w naszych obradach wypracować pewne wnioski, które mogłyby zostać skierowane do Ministerstwa Edukacji i Nauki, tym bardziej, że istnieje jeszcze wiele nierozwiązanych problemów, a są one sygnalizowane podczas debat zarówno wśród kognitywistów, jak i naukoznawców (zob. m.in. „Zagadnienia Naukoznawstwa” z. 2 (2019) s. 11-50 z materiałami z debaty „Interdyscyplinarność jako wyzwanie dla naukoznawców”, jaka miała miejsce 22. listopada 2019 w Komitecie Naukoznawstwa w Warszawie). Powiększyło się też znacznie grono kognitywistów, dziś już absolwentów wieloobszarowego kierunku studiów kognitywistyki prowadzonych na wielu uczelniach w Polsce.
Oferowane studentom kierunki studiów kognitywistyki mają przygotowywać do nowoczesnych zawodów wymagających nowych kompetencji. Pierwszy kierunek kształcenia (wówczas jednolity 5-letni magisterski) uruchomiony został 1. października 2005 r. w kierowanym przez prof. Jerzego M. Brzezińskiego Instytucie Psychologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Projekt studiów prezentowany był przez prof. UAM Andrzeja Klawitera i jego współpracowników i dyskutowany na jednym z posiedzeń PTK w Toruniu. Sukces poznański utorował drogę kolejnym ośródkom akademickim do tworzenia innowacyjnych studiów na kierunku kognitywistyka.
Stawiamy pytanie o przyjętą strategię: czy kształcić rozpoznając potrzeby rynku i do nich dostosowywać profil kształcenia, czy rozwijać kompetencje, które pozwalają już w trakcie studiów (szczególnie wyższych stopni) samodzielnie je ukierunkowywać, odpowiednio do wyzwań społecznych jakie mogą pojawić się także w przyszłości. Jak rozwijać kognitywistykę, by odpowiadała tym różnym wyzwaniom? Ale też w jakim kierunku rozwijać badania, by osiągać w nich sukces międzynarodowy? Studentów kognitywistyki zapewne bardziej interesują możliwości zdobycia odpowiednich kompetencji, które ułatwią im start zawodowy. Każdy z ośrodków kształcących kognitywistów zgodnie ze standardami europejskimi opisuje te kompetencje.
Chcemy jednak rozpoznać potrzeby społeczne. Jakich potrzeba regulacji do ich rozpoznania i czy takie regulacje posiadamy?
Czy system szkolnictwa wyższego i nauki sprzyja wykorzystaniu potencjału badawczego kognitywistów? Czy sprzyja rozwijaniu kariery naukowej, a tym samym umocnieniu pozycji naukowej Polski?
W związku z rozwojem kariery naukowej interesuje nas finansowanie interdyscyplinarnych projektów badawczych o profilu kognitywistycznym.
W dyskusji panelowej udział biorą członkowie komitetu założycielskiego PTK:
prof. Włodzisław Duch, prof. Bronisław Siemieniecki, prof. Urszula Żegleń oraz dr Marcin Liana i dr hab. Marcin Miłkowski.
Moderator panelu
prof. Urszula Żegleń
Katedra Kognitywistyki UMK (pierwsza prezes Polskiego Towarzystwa Kognitywistycznego), członkini Prezydium Komitetu Naukoznawstwa PAN.
Uczestnicy panelu (w kolejności alfabetycznej):
Prof. Włodzisław Duch
fot. Park naukowy Tropikalny las mózgów (Tropical brainforest) w Singapurze.
Kierownik Katedry Informatyki Stosowanej (przekształconej w 2014 r. z Katedry Metod Komputerowych), Instytut Nauk Technicznych, Wydz. Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK, kierownik Laboratorium Neurokognitywnego w Interdyscyplinarnym Centrum Nowoczesnych Technologii UMK, członek grupy badawczej Uniwersyteckiego Centrum Doskonałości: „Dynamika, analiza matematyczna i sztuczna inteligencja (kierownik zespołu „Neuroinformatyka i Sztuczna Inteligencja”).
W latach 2012-2014 prorektor ds. Badań Naukowych i Informatyzacji UMK, wcześniej (1998-2001) pełnomocnik rektora ds. informatyzacji.
W 2014-2015 podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Członek (współ)założyciel Polskiego Towarzystwa Sieci Nauronowych (1995), Polskiego Towarzystwa Kognitywistycznego (2002).
Prezydent European Neural Network Society (2006-2011), obecnie członek honorowy International Neural Network Society. Członek wielu innych prestiżowych towarzystw i komitetów naukowych krajowych i zagranicznych, m.in. Komitetu Neurobiologii PAN, Komisji Układów Złożonych PAU.
Związany z wieloma międzynarodowymi ośrodkami naukowymi, m.in. z Uniwersytetem Południowej Kalifornii w Los Angeles, Instytutem Maxa Plancka w Monachium, Instytutem Louis Pasteura w Strasburgu, gdzie odbywał staże naukowe. Wykładał w wielu uczelniach światowych, m.in. w Nanyang Technological University w Singapurze, gdzie przez 6 lat był zatrudniony jako Visting Professor.
Ekspert m.in. w 5, 6, 7 programie ramowym Unii Europejskiej (m.in. członek sieci SINTELNET). Uczestniczył i nadal uczestniczy w wielu międzynarodowych projektach badawczych, będąc też kierownikiem długoterminowych projektów badawczych.
Zob. więcej: w Google: Wlodek Duch
Dr. Marcin Liana
Z-ca Dyrektora Narodowego Centrum Nauki, członek Komitetu Naukoznawstwa PAN.
Absolwent UJ w dziedzinie nauk biologicznych, staż podoktorski m. in. w Harvard University.
Dr hab. Marcin Miłkowski, prof. IFiS PAN
fot. PAP/J. Bednarczyk https://www: marcinmilkowski.pl
Filozof analityczny, kognitywista z Zakładu Logiki i Kognitywistyki IFiS PAN, autor licznych publikacji o zasięgu międzynarodowym, szczególnie liczącej się monografii książkowej Explaining the Computational Mind, the MIT Press, Cambridge Mass.2013, przedstawionej jako rozprawa hablitacyjna.
Laureat prestiżowych nagród krajowych i zagranicznych przyznawanych wybitnym badaczom, w tym nagrody im. Tadeusza Kotarbińskiego w dziedzinie filozofii przyznanej przez Wydział I. PAN (2013), nagrody NCN w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i nauk o sztuce (2014) oraz . nagrody Herberta Simona (2016) przyznanej przez International Association for Computing and Philosophy za znaczący wkład w badania nad podstawami obliczeniowej neuronauki poznawczej, Beneficjent grantów NCN, wcześniej MNiSW.
Członek sieci koordynacyjnych VII Programu Ramowego EuCogIII i SINTELNET.
Zajmuje się również lingwistyką komputerową i przekładem tekstów z użyciem algorytmów, jest autorem słownika terminologii informatycznej i telekomunikacyjnej (opublikowanym przez Wydawnictwo C. H. Beck).
Prof. Bronisław Siemieniecki
fot. Z kolekcji prywatnej
Prof. em., ostatnio Kierownik Katedry Dydaktyki i Mediów w Edukacji na Wydziale Filozofii i Nauk Społecznych UMK (przekształconej z Zakładu Technologii Kształcenia), twórca Toruńskiej Szkoły Nowych Technologii Kształcenia (rozwijanej obecnie przy jego współpracy przez uczniów Profesora), inicjator i redaktor Multimedialnej Biblioteki Pedagogicznej, w ramach której ukazało się 35 tomów, autor i współautor licznych publikacji naukowo-dydaktycznych, także o zasięgu międzynarodowym.
Należy do współtwórców edukacji medialnej i prekursorskich badań pedagogiki kognitywistycznej, której ujęcie przedstawił w monografii książkowej Pedagogika kognitywistyczna. Studium teoretyczne, Kraków: Wyd. Impuls 2013. W tym roku wydany został i na nowo zredagowany jego podręcznik Pedagogika medialna, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN 2021.
Prowadził prekursorskie badania, jak i działalność praktyczną skierowaną m.in. na odpowiednie przygotowanie nauczycieli do korzystania ze sprzętu komputerowego. Były dyrektor Micrografx Traning and Didactic Center (1995-2000).
Były członek powołanej przez MEN Rady do Spraw Edukacji Informatycznej i Medialnej. Kierował zleconymi przez MEN wieloma programami kształcenia nauczycieli z wykorzystaniem sprzętu medialnego.
Rozwijał szeroką współpracę z ośrodkami zagranicznymi, m.in. z The School of Information, University of Michigan (USA), Nesna University College w Norwegii, Faculty of Education w Kanazawa University w Japonii.
18 września 2020 r. odbyła się w UMK w Toruniu XVI. międzynarodowa konferencja poświęcona pedagogice medialnej Media Pedagogy in Research and Educational Practice, połączona z jubileuszem 70. Profesora Bronisława Siemienieckiego. Publikacja Teoretyczne i praktyczne aspekty pedagogiki medialnej, będąca wynikiem konferencji jest w końcowym etapie procesu wydawniczego w Wydawnictwie Naukowym UMK.
Zob. więcej m.in. na stronie Toruńskiej Szkoły Technologii Kształcenia:
edukacja.torun.pl/pracownicy/prof.-bronislaw-siemieniecki/
(opr. Urszula Żegleń)